Yemeni Ne Demek? Yemenicilik Mesleği Nedir?
Yemeni Ne Demek? Yemenicilik Mesleği Nedir?. Son zamanlarda moda olan Yemeni sayesinde, geçmişi 600-700 yıllık tarih akışı olan ve unutulmaya yüz tutan Yemenicilik Mesleği de filmlere konu olmaya başlamıştır. Bazı kaynaklarda Yemenicilik Mesleğinin 800 yıl öncesinden var olduğu ve Yemeni anavatanının Orta Asya olduğu yazmaktadır.
Yemeni Ne Demek?
Yemeni, bazı bölgelerde üretimine devam edilen, manda, sığır, keçi ve oğlak derisinden üretilen bir ayakkabı çeşitidir. Yemeni yapımında geçmişte daha çok siyah deri kullanılmıştır. Tabaklar tarafından işlenmeye hazırlanan deriler yemeni ustalarınca alınmakta ve şekillenmektedir. İlk defa Yemen Ekber adında bir Yemenli tarafından yapılmasından dolayı bu adı aldığı söylenir.
Oldukça sağlıklı bir ayakkabı olarak kabul edilmesinin sebebi taban ile yüzünün birleştiği yerin tamamı ile dikişli olmasıdır. Yani yemeni önce dikilmekte, sonra çevrilerek içi dışına getirilmekte ve asıl giyiniş şeklini almaktadır. Diğer bir özelliği ökçesiz olmasıdır. Yemeni; kesim, dikim, kalıba çakma ve perdahlama aşamalarından geçer. Dürülerek top haline getirilen bezlerle, kitre veya duru hazırlanmış çirişin yemeniye sürülmesiyle parlatılır ve satışa sunulur.
Yemeni yapımında taban olarak; tabaklanmış sığır ve manda derisinden yapılan ve “gön” ismi verilen deri kullanılır. Sığır derisi boyalı, manda derisi ise kendi renginde, boyasızdır. Yemeninin yüzü ise “sahtiyan” denilen tabaklanmış keçi derisidir. Sahtiyan adı verilen derinin dört rengi vardır. Bunlar siyah, gül şeftali denilen parlak kırmızı ve annabi adı verilen mor ile, yalnızca “edik” cinsinde (çizmenin kısa şekli) kullanılan sarı renktir. Yemeninin şekil bakımından ise beş çeşidi vardır; Bunlar “Halebi”, “Merkup”, “Burnu sivri”,”Kulağı uzun” ve “Eğri simli” adlarını alır.
Yemenicilik Mesleği Nedir?
650-700 yıllık geçmişiyle yemeniciliğin tarihi Yemenli Yemin-i Ekber’e dayandığı söylenir. Fakat Yemen ve Umman olsun ben o bölgede yemeniye benzer ne ayakkabı görebildim, nede yemeni görebildim. Biz daha sonra Osmanlı ve Osmanlı geçmişi öncesi Selçuk dönemlerine ait figürleri gördüğümüzde yemenin anavatanının aslında Orta Asya olduğunu ve buradan da Anadolu’ya yayıldığını tespit ettik.
Yemenin tarihi de belki 800 belki de bin yıl öncesine dayandığı bazı kaynaklarda belirtilmektedir. Yemenicilik, üstü deri, altı kösele veya gön olan hafif ve topuksuz bir ayak giysisinin usta ellerde yapımcılığıdır. Yemeniciliğe “köşgercilik”, yemeni dikenlere “köşger” de denilmektedir.
Yemeni ilk defa Yemen’de Yemen-i Ekber isimli biri tarafından yapıldığı için bu adı almış, buradan Halep’e oradan Türkiye’nin Gaziantep, Kahramanmaraş ve Kilis illerine yayılmıştır. Aynı zamanda Yemenicilik (ayakkabı yapımı); Harput’un ve son zamanlara kadar Elazığ’ın en önemli geçim kaynaklarından birini oluştururdu. Eski Harput’ta ve günümüz Elazığ’ında halen yemeniciler çarşısı adıyla anılan bir çarşı bulunmaktadır.
Bugün tamamen unutulmaya yüz tutmuş yemeniler; altı kösele üstü ise deriden yapılmış olup, son derece kullanışlı ayakkabılardı. Bugün özellikle çevre köylerden yemeni yaptırmak için istek gelmesine rağmen, yemeni yapacak usta bulunmadığından bu talepler karşılanamamaktadır. Sadece bir yemeni ustasının kaldığı yemeniciler çarşısında, şimdi fabrikasyon ayakkabılar satılmakta; bazı eski ustalar da dükkanlarda ayakkabı tamiriyle birlikte, kundura yapmaktadırlar.
Afyonkarahisar yemenisi dikim tekniği açısından dayanıklıdır 2 yıl giyilebilir, ekonomik ve sağlıklıdır. Afyonkarahisar’da üretilen yemeni çeşitleri Fatih, Osmanlı, yeniçeri (Mehter), tulumbacı (basık), yengeri, kara (düz), mokasen (kapalı), çarık, tokalı (atkılı), çemberli ve zenne (ibikli) yemeni olarak adlandırılır. Yemeniler taban ve kalıplarına göre de adlandırılır. Bunlar kesik burun, sağsız-solsuz düz, sağlı-sollu ve takunya kalıplı yemenidir. Büyüklüklerine göre de; 15-26 numara çocuk yemenisi “yaşar”, 27 numara kadın yemenisi “zenne”, 28 numaradan başlayan erkek yemenileri “dörtlü”, 29 numara “ikili”, 30 numara “ürüzgar”, 30-31.5 numara “uluayak” olarak isimlendirilir.
Yemeni esnafının camisi olarak bilinen Arasta Camii’nin bulunması, yemenici dükkanlarının bulunduğu çarşıya Yemeniciler Çarşısı adının verilmesi Afyonkarahisar ticaret hayatında yemeninin önemini ortaya koymaktadır. Birçok ailenin geçim kaynağı olan yemenicilik sanatını yapan usta sayısı gün geçtikçe azalmaktadır.
👉 Öğrenci Gündemi’ ni İnstagram’dan Takip Etmek İçin Tıklayınız
